انواع وابستگی به مواد مخدر

وابستگی به مواد مخدر، عبارت است از الگوهای رفتاری که کنترل آسیب دیده بر مصرف مواد، مصرف مداوم یا فزاینده ی مواد را به رغم دانستن این موضوع که آن ماده زندگی فرد را از هم می پاشد، ارائه می دهد. وابستگی به مواد مخدر، همچنین به صورت میل مزمن یا کوشش های ناموفق برای ترک یا کنترل مصرف یک ماده و جهت گیری زندگی فرد به سوی تهیه و مصرف آن ماده نیز شناخته شده است.

انواع وابستگی به مواد مخدر:

• وابستگی فیزیولوژیکی یا جسمانی
• وابستگی روانی

وابستگی جسمانی به مواد مخدر:

وابستگی جسمانی، عبارت است از یک تغییر سازشی یا انطباقی که در سیستم بیولوژیکی فرد ایجاد می شود و تظاهرات جسمانی آن تنها پس از قطع مصرف دارو یا مصرف آنتاگونیست آن ظاهر شده و علائم سندرم محرومیت را ایجاد می کند.

تغییرات سازشی در انسان با همان اولین دوز مصرفی در سلول هایی که گیرنده ی اختصاصی اپیوئیدها را دارند، آغاز می شود که منجر به ایجاد وابستگی نیز می شود. به عبارت دیگر، وابستگی فیزیولوژیکی یا جسمانی به مواد یعنی اینکه بدن فرد در نتیجه ی مصرف منظم یک ماده مخدر یا افزایش آن تغییر کرده و پدیده ی تحمل نسبت به ماده و یا علائم مرضی ترک در شخص ظاهر گردد. تا زمانی که مصرف ماده ادامه یابد، وابستگی فیزیکی آشکار نمی شود. اما در صورت نرسیدن مواد به بدن، علائم ناشی از ترک مواد ظاهر می گردد.

درجه ی وابستگی تنها با توجه به شدت علائم ناشی از سندرم محرومیت قابل اندازه گیری است. در واقع شدت علائم، زمان شروع و خاتمه ی آنها به نوع دارو و نیمه عمر بیولوژیکی آن، دوز مصرفی، تعداد دفعات مصرف، سابقه ی مصرف، میزان سلامتی و ویژگی های فردی شخص مصرف کننده بستگی دارد. وابستگی روان شناختی کنترل آسیب دیده بر مصرف دارو را بدون علائم فیزیولوژیایی اعتیاد در بر می گیرد.

وابستگی روانی به مواد مخدر:

وابستگی روانی که خوگیری هم گفته می شود، با میل شدید متناوب یا مستمر برای مصرف مواد مخدر به منظور اجتناب از حالت ملال مشخص می شود. به عبارت دیگر وابستگی روانی به مواد، نوعی وابستگی به الگوی رفتاری شاخص سوءمصرف دارو اشاره دارد.

ابعاد وابستگی روانی، شامل رفتار جستجوگرانه یا اجبار درونی در جهت جستجوی دارو و تظاهر رفتارهای خاص برای بدست آوردن ماده می باشد. در تعریف دیگری منظور از وابستگی روانی به مواد، تمایل به مصرف ماده یا چیزی که دارای اثرات لذت بخش بوده و تولید رضایت کند، می باشد. در این گونه وابستگی ها بعد از قطع مواد، علائم ترک ظاهر نمی گردند و یا نشانه های غیاب وابستگی فیزیولوژیایی رخ بدهد. در وابستگی های روانی، ادامه ی وابستگی و مصرف مواد با حالت اجبار همراه است و نشانه های کمبود بسیار شدید می باشند.

آثار روانی و خلقی، شامل پیدایش حالت نشاط، بی اعتنایی نسبت به محرک ها و آرامش ناشی از مصرف مواد مخدر به ویژه به صورت وریدی می باشد.

وابستگی روان شناختی ممکن است در غیاب وابستگی فیزیولوژیایی رخ بدهد، مانند مصرف مواد توهم زا تر وابستگی روانی ایجاد می کند تا وابستگی جسمانی. وابستگی روانی تقریباً همیشه از وابستگی فیزیکی به وجود می آید، ولی همیشه وابستگی روانی منجر به وابستگی فیزیکی نمی شود. 

ترک اعتیاد:

برای ترک اعتیاد می بایست به جنبه های فیزیکی و روانی ماده مورد مصرف توجه شود سپس اقدام به از بین بردن وابستگی های ایجاد شده در فرد مصرف کننده پرداخته شود.

در ترک اعتیاد می بایست همزمان به ترک وابستگی جسمانی و وابستگی روانی به ماده مخدر منجر شود و پس از ترک نیز طی جلسات رواندرمانی و مشاوره گروهی و فردی از عود بیماری اعتیاد و بازگشت فرد به سمت ماده مورد مصرف جلوگیری شود. معمولاً ترک وابستگی های روانی سخت تر از وابستگی جسمانی است. معمولاً پس از چند روز مراقبت و عدم استفاده،  وابستگی فیزیکی در فرد معتاد از بین می رود ولی هنوز وابستگی های روانی و وسوسه استفاده مجدد در فرد وجود دارد. به همین دلیل ترک مواد مخدری که وابستگی های روانی آنها بیشتر است معمولاً سخت تر و زمانبر تر هستند.

منبع سایت

برای ترک اعتیاد از کجا باید شروع کنیم؟

غلبه بر اعتیاد: تصمیم‌گیری برای تغییر

برای بسیاری از کسانی که گرفتارِ اعتیاد هستند، گام نخست یا «تصمیم‌گیری برای تغییر» سخت‌ترین گام خواهد بود. اگر احساس می‌کنید آمادگیِ تغییر را ندارید، نگران نباشید، چون این تردید کاملا طبیعی محسوب می‌شود. ترک اعتیاد مستلزم تغییرات زیادی است، مثلا تغییر در:

نحوه‌ی مقابله با استرس؛

نحوه‌ی گذراندن اوقات فراغت؛

نحوه‌ی انتخاب دوست؛

نحوه‌ی تفکر درباره‌ی خودتان.

با وجود اینکه می‌دانید ماده‌ی مخدری که گرفتارش هستید در زندگی شما مشکل‌ساز شده است اما، طبیعی است که برای ترکش به کشمکش درونی دچار شوید. ترک اعتیاد به زمان، انگیزه و حمایت اطرافیان احتیاج دارد. شما حق دارید قبل از شروع درمان، موقعیت شخصی خودتان را ارزیابی کنید.

فکر کردن به تغییر

مراقب زمان و میزان مصرف‌تان باشید تا بتوانید به نقش اعتیاد در زندگی‌تان بهتر پی ببرید.

فهرست معایب و مزایای ترک اعتیاد، همین‌طور هزینه‌ها و مزایای عدم ترک اعتیاد را تهیه کنید.

به چیزهایی که در زندگی برای‌تان مهم هستند، فکر کنید: همسر، فرزندان، شغل، سلامتی و علایق‌تان. اعتیاد شما چه تأثیراتی بر آنها خواهد گذاشت؟

نظرِ فردی را که به او اعتماد دارید درباره‌ی اعتیادتان بپرسید.

از خودتان بپرسید چه چیزهایی مانع تغییر شما می‌شوند و چه چیزهایی می‌توانند به تغییر شما کمک کنند؟

آمادگی برای ترک اعتیاد در ۵ مرحله‌ی مهم

دلایل ترک اعتیاد را به خودتان یادآوری کنید.

تلاش‌های گذشته‌ی خود را برای ترک اعتیاد بررسی کنید. اقدامات اثربخش یا بی‌فایده را شناسایی کنید.

اهداف دقیق و قابل اندازه‌گیری‌ای را برای خودتان مشخص کنید، مثلا روز خاصی برای آغاز ترک اعتیاد یا محدودیت‌هایی برای مصرف مواد مخدر.

تمام چیزهایی را که یادآور اعتیاد شما هستند از خانه، محل کار و مکان‌های دیگر دور کنید.

به خانواده و دوستان‌ خود اعلام کنید که قصد ترک اعتیاد دارید و از آنها تقاضای حمایت کنید.

حتما بخوانید: علائم سرطان ریه و راه‌های پیشگیری و درمان آن

آشنایی با گزینه‌های درمانی

پس از اینکه تصمیم به ترک اعتیاد گرفتید، وقتِ آن است که به‌دنبال گزینه‌های درمانی‌تان بروید. هنگام سنجیدن گزینه‌های درمانی به‌یاد داشته باشید که:

هیچ درمانی برای همه اثربخش نیست. افراد مختلف نیازهای متفاوتی دارند. درمان اعتیاد باید با موقعیت فرد معتاد متناسب باشد. یافتن یک برنامه‌‌ی درست برای ترک اعتیاد بسیار مهم است.

در پروسه‌ی درمان نباید صرفا به اعتیاد فرد پرداخته شود. اعتیاد کل زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از جمله روابط، شغل، بهداشت و سلامت روانی. موفقیت درمان به خلق یک مسیر جدید برای زندگی و یافتن دلایلِ اصلی روی آوردن به اعتیاد بستگی دارد. برای نمونه، ممکن است وابستگی به مواد مخدر ناشی از عدم‌ توانایی فرد در مدیریت استرس باشد که در این صورت، فرد باید راه‌های سالم‌تری را برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا پیدا کند.

تعهد و پیگیری برای به نتیجه رساندن پروسه‌ی درمان مهم است. ترک اعتیاد یک پروسه‌ی سریع و آسان نیست. به‌طور کلی، هرچه سابقه‌ی اعتیاد فرد طولانی‌تر باشد، پروسه‌ی درمان او هم طولانی‌تر خواهد بود. در هر صورت، مراقبت‌های طولانی‌مدت تکمیلی برای بهبود، حیاتی هستند.

مکان‌های بسیاری برای دریافت کمک وجود دارند. همه‌ی افراد به سم‌زدایی مراقبت‌شده‌ی پزشکی یا اقامت طولانی‌مدت در مراکز ترک اعتیاد نیاز ندارند. مراقبتی که فرد معتاد به آن نیاز دارد به عوامل مختلفی بستگی خواهد داشت، از جمله سن، سابقه‌ی اعتیاد و شرایط پزشکی یا روانی. علاوه بر پزشکان و روان‌شناسان، بسیاری از روحانیون، مددکاران اجتماعی و مشاوران برای درمان اعتیاد خدماتی را ارائه می‌کنند.

زمانی که تصمیم به ترک اعتیاد گرفتید، علاوه بر ترک، برای هرگونه مشکل پزشکی یا روانی‌ِ دیگری هم که به آن دچارید، کمک بگیرید. شانس موفقیت شما در ترک اعتیاد با درمان یکپارچه‌، بیشتر می‌شود. لب کلام این است که فرد معتاد از یک تیم یا مرکز درمانی، خدمات ترک اعتیاد و سلامت روان را توأم دریافت کند.

حتما بخوانید: ۱۰ عادت وحشتناکی که خوشبختی شما را از بین می‌برد

درخواست کمک

سعی نکنید به‌تنهایی اعتیاد خود را ترک کنید. موفقیتِ هر رویکرد درمانی، به داشتن مشوق و پشتیبان بستگی دارد. هرقدر اطرافیان بیشتری برای دل‌گرمی و مشورت داشته باشید، شانس بهبودی‌تان بیشتر می‌شود.

به حمایت خانواده و دوستان نزدیک خود امید داشته باشید. حمایت این افراد سرمایه‌ی باارزشی در فرایند بهبود است. اگر به‌خاطر ناکامی‌های گذشته‌تان در ترک اعتیاد، تمایلی به پناه‌ آوردن به عزیزان خود ندارید از مشاور درخواست کمک کنید.

با انسان‌های سالم روابط اجتماعی برقرار کنید. اگر زندگی اجتماعی شما در گذشته به مواد مخدر متکی بوده است، چاره‌ای جز قطع روابط ناسالم و ایجاد روابط جدید نخواهید داشت. ایجاد رابطه با دوستان سالم و دل‌سوز که از شما در پروسه‌ی درمان حمایت کنند، بسیار مهم است. سعی کنید در یک کلاس ثبت‌نام کنید، در رویدادهای اجتماعی مشارکت داشته باشید و به گروه‌های مدنی بپیوندید یا در انجمن‌های خیریه داوطلبانه شرکت کنید.

به کمپ‌های ترک اعتیاد بروید. این کمپ‌ها فضای امن و مجهزی را برای گذراندنِ دوران بهبودی فراهم می‌کنند، به‌ویژه برای کسانی که سرپناهی ندارند یا در محیطی زندگی می‌کنند که بیشتر افراد آلوده به مواد مخدر هستند.

جلسات درمانی را جدی بگیرید. به کمپ‌های ترک اعتیاد که دارای تابلو و مجوز رسمی از سازمان بهزیستی هستند مراجعه کنید و در جلسات آزاد آنها شرکت کنید تا با تجربیات دیگران در زمینه‌ی ترک اعتیاد و اقداماتی که برای پاک ماندن‌ انجام داده‌اند، آشنا شوید. سپری کردن زمان با کسانی که مشکل شما را درک می‌کنند و مسیر بهبود را طی کرده‌اند، بسیار مؤثر است.

یادگیریِ روش‌های سالم برای مقابله با استرس

پس از فکر کردن به تغییر و شروع درمان، همچنان باید با مشکلاتی مواجه شوید که منجر به اعتیاد شما شده‌اند. آیا در گذشته برای فرونشاندن احساسات دردناک، آرام کردن خودتان پس از یک روز سخت یا فراموش کردن مشکلات‌، از مواد مخدر استفاده کرده‌اید؟ زمانی‌ که پروسه‌ی درمان را آغاز می‌کنید، ممکن است دوباره سروکله‌ی این احساسات منفی (که قبلا تلاش می‌کردید با مواد مخدر سرکوب‌شان کنید)، پیدا ‌شود. برای موفقیتِ درمان، ابتدا باید مشکلات زیربنایی زندگی‌تان را حل کنید.

زمانی‌ که مشکلات زیربنایی زندگی‌تان را حل کردید، گاهی‌ اوقات ممکن است استرس، تنهایی، ناامیدی، خشم، شرمساری و اضطراب را تجربه کنید، اما فراموش نکنید که تمامی این احساسات طبیعی هستند. یافتن راه‌های سالمِ مقابله با این احساسات هنگام بروز آنها، بخش مهمی از درمان و بهبود شما خواهد بود.

حتما بخوانید: آشنایی با راهکارهایی موثر و کاربردی برای پیشگیری از اعتیاد

از بین بردن استرس بدون مواد مخدر

اعتیاد معمولا از تلاش‌های نادرست برای مدیریت استرس نشأت می‌گیرد. بسیاری از افراد برای آرام کردن خودشان پس از اتفاقات استرس‌زا و تلخ یا سرپوش گذاشتن روی خاطرات و احساسات دردناک، به الکل و مواد مخدر پناه می‌آورند، اما برای مدیریت استرس، راه‌های سالم‌تری هم وجود دارد.

شما می‌توانید مشکلات‌تان را بدون اتکا به اعتیاد مدیریت کنید. استراتژی‌های سریع و متنوعِ مقابله با استرس برای برخی از افراد بهتر از دیگران جواب می‌دهد. نکته‌ی مهم این است که استراتژی مناسب خودتان را پیدا کنید. زمانی‌ که به توانایی خودتان برای مقابله‌ی سریع با استرس اطمینان پیدا کنید، مواجهه با احساسات شدید دیگر مانند گذشته، تهدیدآمیز یا دردناک نخواهد بود.

ورزش کنید. پیاده‌رویِ سریع می‌تواند برای تغییر روحیه‌ی شما کافی باشد. یوگا و مدیتیشین هم روش‌های خوبی برای سرکوب استرس و یافتن تعادل هستند.

از محیطی که در آن با استرس مواجه شده‌اید، دوری کنید. از نور آفتاب، هوای تازه و تماشای مناظر زیبای بیرون لذت ببرید.

سعی کنید از نوازش گربه، سگ یا هر حیوان خانگی دیگری که دارید، آرامش بگیرید.

از حس بویایی‌تان بهره بگیرید. گل‌ها یا دانه‌های قهوه را بو کنید یا از بوییدن عطری لذت ببرید که خاطرات شیرینی از گذشته را به‌یاد شما می‌آورد. چشمان‌تان را ببندید و آن خاطرات شیرین را تجسم کنید تا استرس را از خودتان دور کنید.

از خودتان پذیرایی کنید. برای خودتان چای بریزید، به گردن و شانه‌هایتان نرمش بدهید. دوش آب گرم بگیرید.

حتما بخوانید: ترک عادت؛ ۴ گام ساده برای خلاص شدن از شر عادات بد

محرک‌ها و تمایلات شدید خود را کنترل کنید

بهبود شما به پاک شدن‌تان ختم نمی‌شود. مغز شما برای بهبود و بازسازیِ ارتباطات گذشته به زمان احتیاج دارد. حین این بازسازی، ممکن است دوباره به مصرف مواد مخدر تمایل پیدا کنید، اما می‌توانید با دوری از افراد، مکان‌ها و موقعیت‌هایی که محرک تمایل شما به مصرف مواد هستند، از روند بهبود خود پشتیبانی کنید.

از دوستانی که مواد مصرف می‌کنند دوری کنید. با این افراد معاشرت نکنید. با کسانی رابطه داشته باشید که از تصمیم شما برای ترک اعتیاد حمایت می‌کنند، نه کسانی‌ که تلاش می‌کنند شما را به عادت‌های مخرب گذشته سوق بدهند.

از نوشیدن مشروبات الکلی اجتناب کنید. مشروبات الکلی موجب تضعیف خویشتن‌داری و قضاوت شما می‌شوند و تضعیف این دو به‌راحتی شما را به مصرف مواد مخدر سوق می‌دهد. متأسفانه دستیابی به مواد مخدر چندان دشوار نیست و وسوسه‌ی مصرف مواد حتی در دوران درمان نیز زیاد خواهد بود. پس بهترین کار این است که از هرگونه موقعیت و محیطی که به‌نحوی با مواد مخدر در ارتباط است، دوری کنید.

اطلاعات درستی را درباره‌ی سابقه‌ی اعتیاد خود به درمان‌گر بدهید. اگر از مصرف داروهای مسکن منع شده‌اید، اما به خدمات پزشکی یا دندان‌پزشکی نیاز دارید و درد می‌کشید، صادقانه بگویید و درخواست کمک کنید تا راه‌چاره‌ای به شما پیشنهاد بشود یا حداقلِ داروهای لازم برای شما تجویز شوند. شما هرگز نباید به‌خاطر اعتیادی که گریبان‌گیر شما بوده است، احساس شرم یا حقارت کنید یا از مصرف دارو برای تسکین درد منع شوید. در صورت مشاهده‌ی چنین رفتارهایی، برای ترک اعتیاد باید به مراکز دیگری مراجعه کنید.

در استفاده از داروهای نسخه‌دار محتاط باشید. از این داروها اجتناب کنید یا اگر مجبور به استفاده از آنها هستید، به‌شدت جانب احتیاط را رعایت کنید. داروهایی که وسوسه‌ یا احتمالِ سوءاستفاده از آنها بالاست، عبارتند از: مسکن‌ها، قرص‌های خواب‌آور و داروهای ضد اضطراب.

مقابله با تمایل به مصرف مواد مخدر

گاهی‌‌ اوقات نمی‌توان جلوی تمایلات را گرفت، بنابراین آشنایی با راه‌های مقابله با این وسوسه‌ها مهم و ضروری است:

خودتان را سرگرم فعالیتی کنید که حواس‌تان را پرت ‌کند: کتاب بخوانید، با دوستان‌تان ملاقات کنید، به سینما بروید، خودتان را غرق یک سرگرمی‌ کنید، پیاده‌روی یا ورزش کنید. زمانی که خودتان را سرگرم این کارها کنید، میل به مصرف مواد مخدر کاهش می‌یابد.

درباره‌ی این تمایل با دیگران صحبت کنید: هر زمان که تمایل به مصرف مواد مخدر به سراغ‌تان آمد، این موضوع را با دوستان یا اعضای خانواده در میان بگذارید. صحبت کردن می‌تواند در شناسایی دقیق منبع این تمایل، بسیار مفید باشد. مزیت دیگر صحبت کردن این است که معمولا باعث فرونشاندن این تمایل مخرب می‌شود و به حفظ تعهد شما برای ترک اعتیاد کمک می‌کند. بنابراین، نباید تمایل به مصرف مواد مخدر احساس بدی را در شما ایجاد کند، چون به‌راحتیِ صحبت کردن با دیگران می‌توانید با آن مقابله کنید.

مِیل‌سواری کنید: بسیاری از افراد تلاش می‌کنند در برابر تمایلات خود مقاومت کنند، در حالی‌ که برخی از این تمایلات آن‌قدر قوی هستند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. زمانی که با این تمایلات مواجه می‌شوید، بهتر است مثل یک موج‌سوار روی امواج تمایلات منفی سوار شوید تا اوج بگیرند، بشکنند و سرانجام به امواج کف‌آلودِ ضعیف تبدیل شوند. به این تکنیک «میل‌سواری» می‌گویند.

افکارتان را به چالش بکشید و آنها را تغییر بدهید: بسیاری از افراد هنگام مواجهه با میل شدید به مصرف مواد، فقط اثراتِ مثبت مواد مخدر را به‌یاد می‌آورند و عواقب منفی آن را فراموش می‌کنند. بنابراین، بهتر است به خودتان یادآوری کنید که اگر دوباره به مواد روی بیاورید، حال‌تان بهتر نخواهد شد و هر تلاشی که برای ترک اعتیاد کرده‌اید، به هدر خواهد رفت. مهم‌تر از همه، عزیزان‌تان را ناامید می‌کنید. برای اینکه این عواقب را فراموش نکنید، می‌توانید آنها را روی یک کارت کوچک بنویسید و همیشه همراه خود داشته باشید.

این چهار راه‌کار از سوی «مؤسسه‌ی ملی سوءمصرف مشروبات الکلی و اعتیاد به الکل» اقتباس شده است.

یک زندگی معنادار و عاری از مواد مخدر بسازید

شما می‌توانید با داشتنِ فعالیت‌ها و علایقی که به زندگی‌تان معنا می‌دهند، از خودتان در برابر وسوسه‌های بازگشتن به اعتیاد، محافظت کنید. بسیار مهم است که به کارهایی مشغول شوید که از انجام‌شان لذت می‌برید و به شما احساس مفید بودن می‌دهند. زمانی که زندگی شما پُر از فعالیت‌های مفید و هدفمند شود، دیگر اعتیاد جذابیتی برای شما نخواهد داشت.

یک سرگرمی جدید پیدا کنید: کارهایی را انجام بدهید که شما را به تخیل و خلاقیت وامی‌دارند. خودتان را سرگرم کارهایی کنید که همیشه دوست داشتید روزی آنها را انجام بدهید.

سرپرستی یک حیوان خانگی را قبول کنید: بله! پذیرفتن یک حیوان خانگی مسئولیت مهمی است، اما این احساس را به شما می‌دهد که موجود دیگری شما را دوست دارد و به مراقبت‌هایی که از او می‌کنید نیازمند است. به‌ علاوه، وجود حیوان خانگی باعث می‌شود به‌خاطر او از خانه بیرون بروید و فعالیت جسمانی‌تان را بیشتر کنید.

عضو فعالی از جامعه‌ی خود باشید: مشارکت و فعالیت در گروه‌های اجتماعی سالم را جایگزینِ اعتیاد خود کنید. داوطلبانه در مساجد، انجمن‌های خیریه و هر جای دیگری که وجودتان می‌تواند برای دیگران مفید باشد، شرکت کنید.

اهداف معناداری را برای خودتان تعیین کنید: داشتن هدفی که به امید رسیدن به آن تلاش کنید مانند پادزهر قدرتمندی در برابر اعتیاد عمل می‌کند. مهم نیست این اهداف چه باشند بلکه مهم این است که شما اهدافی دارید و برای رسیدن به آنها مصمم هستید.

مراقب سلامتی‌تان باشید: ورزش منظم، خواب کافی و عادات غذایی سالم به بالا نگه‌داشتن سطح انرژی و پایین نگه‌داشتن سطح استرس شما کمک می‌کنند. هر چقدر بیشتر بتوانید سالم بمانید و احساس جسمانی خوبی داشته باشید، پاک ماندن‌تان آسان‌تر خواهد شد.

حتما بخوانید: راز سلامتی چیست؛ متخصصان در این باره چه می‌گویند؟

اجازه ندهید عود کردن اعتیاد بر شما مسلط شود

عود کردن اعتیاد، بخش رایجی از فرایند ترک اعتیاد است. با اینکه عود کردن این بیماری اتفاق ناامیدکننده‌ای است، اما می‌تواند فرصتی برای مرور اشتباهات‌ گذشته، شناسایی محرک‌های بیشتر و اصلاح روند درمان باشد.

روش های درمان اعتیاد و ترک اعتیاد به مواد مخدر

 

  اعتیاد به مواد مخدر چیست ؟

 اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری اصلی، پیش رونده و کشنده است. این عارضه، نوعی ارتباط تسکین دهنده با یک مادۀ روان گردان یا تأثیر گزار بر ذهن و یا رفتاری که مارا در برابر میل بیش از حد، ناتوان می کند می باشد. اعتیاد به عنوان حالتی که در آن بدن انسان برای انجام فعالیت های عادی خود به یک ماده یا یک رفتار خاص وابسته می شود تعریف شده است. زمانی که که ماده مورد نیاز در اختیار بدن قرار نمی گیرد یا انجام رفتاری که شخص معتاد بدان وابسته شده است امکان پذیر نمی باشد، نتیجه کار بروز علائم خماری یا محرومیت است.

 

 

  برای درمان اعتیاد چقدر زمان لازم است؟

اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری قابل درمان است، اما در درمان اعتیاد آگاهی و شناخت بیمار و خانواده نسبت به ویژگیهای و خصوصیات اعتیاد و درمانش لازم و ضروری است . لازم است هم بیمار و هم خانواده اش بدانند که اعتیاد بیماری مزمن است و بهبودی نیازمند صبر و بردباری آنها می باشد.

 

برای درمان اعتیاد یک زمان مشخص وجود ندارد .پیشینه اعتیاد ، میزان مصرف، ویژگیهای شخصیتی و خانوادگی، نوع ماده مصرفی، بیماریهای همراه با اعتیاد ، میزان حمایت، استفاده از درمانهای داروئی و غیر داروئی  و عوامل دیگری در طول مدت بهبودی و ترک اعتیاد تاثیر گذار هستند و البته گاهی حتی بیمار برای درمان روش مناسب را انتخاب نمی نماید که این موضوع نیز باعث به تاخیر افتادن درمان اعتیاد می شود.

 

  آیا ممکن است درمان اعتیاد با شکست مواجه شود؟

گاهی اوقات به دلیل عود مجدد مصرف مواد، این گونه استدلال می شود که درمان اعتیادیا ترک اعتیاد شکست خورده است. اما باید توجه کرد که عود مجدد به معنای شکست درمان نیست، بلکه ماهیت مزمن بیماری به معنای آن است که عود سوءمصرف مواد نه تنها اجتناب ناپذیر است، بلکه احتمالا، میزان عود، مشابه سایر بیماریهای پزشکی مزمن  مانند دیابت، فشارخون، و آسم است که هم مؤلفه های فیزیولوژیکی و هم رفتاری را دارند. درمان بیماریهای مزمن شامل تغییرعمیق رفتارهای پذیرفته شده است، و عود به معنای شکست درمان نیست. برای بیماران معتاد، بازگشت به سوءمصرف مواد نشان می دهد که لازم است درمان یا سازگاری دوباره برقرار شود، یا این که درمان جایگزین نیاز است.

 

  روشهای درمان و ترک اعتیاد به مواد مخدر

تاکنون روش های گوناگونی  برای ترک و درمان بیماران معتاد به کار گرفته شده است که به اختصار به ذکر چگونگی انجام روش ها پرداخته می شود.
•  روش اول درمان اعتیاد: کم کردن تدریجی ماده مخدر
یکی از روشهای درمان اعتیاد یا ترک اعتیاد کم کردن تدریجی ماده مخدر است .در این روش بیمار معتاد می تواند با یک برنامه ریزی منظم و دقیق و با اراده ای قوی و محکم ، روزانه از ماده مخدری که استفاده می نماید کم کند  تا آن را در مدت 2 تا 3 هفته به صفر برساند. در این روش بیمار نیاز دارد که زیر نظر روان پزشک معالج از داروهای تجویز شده استفاده نماید.

 

داروهای تجویز شده اغلب داروهایی است که در رشته روان پزشکی  به کار برده می شود و موجب می گردد که علایم وابستگی روانی و جسمی بیمار معتاد به آن میزان کاهش یابد که فرد معتاد احساس نیاز به ماده مخدر نداشته باشد. از خصوصیات این روش درمان اعتیاد ،این است که فرد می تواند به فعالیت های روزمره خود بپردازد .

•  روش دوم درمان اعتیاد : استفاده از داروهای  ترک اعتیاد به طور سرپایی
در این روش ترک اعتیاد فرد معتاد  توسط پزشک ، درمان خود را شروع می نماید و داروهایی برای وی تجویز می شود که شامل داروهای اعصاب و داروهایی است که ماده مخدر نیستند ، اما اثراتی شبیه ماده مخدر دارند . در این روش درمان اعتیاد به بیمار توصیه می شود که به هیچ عنوان از ماده مخدر استفاده ننماید. اثرات درمانی داروهای تجویز شده و این که به چه میزان باید تجویز گردد بستگی به نوع ماده مخدر مصرفی و مقدار آن دارد . در این روش اغلب توصیه می گردد که بیمار معتاد به مدت چند روز تا یک هفته در منزل استراحت نموده  و بعد به کارهای روزمره خود بپردازد.

•  روش سوم درمان اعتیاد : استفاده از داروهای ترک اعتیاد با بستری شدن در بیمارستان 
این روش درمان اعتیاد مانند روش دوم است. با این تفاوت که فرد معتاد در  بیمارستان بستری می گردد و کلیه امور درمانی با نظارت پزشک معالج انجام  می شود. از امتیازات این روش درمان اعتیاد این است که بیمار معتاد از نزدیک  مورد مراقبت های لازم پزشکی و پرستاری قراردارد و چون در بیمارستان بستری است دسترسی او به مواد مخدر  بسیار کم و یا غیر ممکن است و اگر گاهی بیمار نیاز به  داروهای خاص خوراکی و یا تزریقی داشته باشد، این داروها به راحتی  در بیمارستان به وی داده شده و یا تزریق می گردد و لذا هرگونه علایم ناشی از ترک ، خواه روانی و یا جسمی ، سریع تر درمان می گردد.

توضیحات لازم :
• متأسفانه در حال حاضر انواع و اقسام داروهای ترک اعتیاد در بازار وجود دارد که برای ترک اعتیاد به فروش می رسد. از محتویات و یا ترکیـبات چنین  داروهایی کمتر کسی اطلاع  دارد. در مورد این داروها می توان چنین اظهار نظر نمود که محتویات این داروها اکثراً ترکیبی از مواد مخدر است. دیده شده است که بسیاری از معتادین که از این ترکیبات استفاده می نمایند  به این داروها معتاد می گردند.

• بنابراین اگر بیماران معتاد از این داروها  استفاده نمایند نه تنها نباید انتظار ترک اعتیاد و درمان مورد اطمینان را داشته باشند بلکه ممکن است به این داروها معتاد گردند. به عنوان مثال اگر هر فرد عادی  بتواند یک عمل جراحی را انجام دهد می توان انتظار داشت  که هر فردی نیز در ترک و درمان اعتیاد همانند یک پزشک متخصص عمل نموده و موفق گردد.

•  روش چهارم درمان اعتیاد : روش سم زدایی یا U.R.O.D
آخرین ، پیشرفته ترین و سریع ترین روش ترک اعتیاد ، در حال حاضر روش  سم زدایی یاU.R.O.Dاست. در این روش بسته به نوع ماده مخدر ، طریقه استفاده از آن ، و مدت زمانی که سبب اعتیاد شده است ؛ فرد معتاد بین 4 تا 6 ساعت توسط متخصص بیهوش می شود. در مدت زمان بیهوشی داروهایی به بیمار تزریق می گردد که وی بعد از آن  که به هوش می آید بسیاری از علایم جسمی ترک ماده مخدر را ندارد، مگر عوارض معمولی بعد از بیهوشی . همان گونه که بارها اشاره  و تأکید گردید ادامه  درمان های ضروری به عهده روان پزشک معالج است که با بررسی علایم روانی ، برنامه ریزی درمانی را شروع می نماید.

 

داروهایی که اغلب مورد استفاده قرار می گیرند داروهای ضد ماده مخدر و داروهای ضروری برای درمان علائم روانی و برخی علائم جسمی باقی مانده می باشد که ممکن است ضعف ، سستی و ... را در بر داشته باشد . روش سم زدایی بهتر است  در بیمارستان صورت پذیرد و لازم است که بیمار بعد از انجام سم زدایی چند روز در بیمارستان بستری باشد تا توسط پزشک  معالج علائم جسمی و روانی او به حالتی اطمینان بخش بهبود یافته و بقیه درمان ها به طور سرپایی ادامه یابد. تشخیص و تصمیم گیری در مورد زمان مرخص شدن بیمار معتاد برعهده پزشک معالج است.

 

مهم ترین نکته درمانی در ترک اعتیاد این است که بعد از ترخیص ، بیمار باید از داروهایی که توسط پزشک  تجویز می شود حتماً استفاده کرده و به توصیه های او عمل نماید و تا زمانی که لازم باشد به درمان خود  ادامه دهد. روش سم زداییU.R.O.D  هیچ گونه  خطری در پی نخواهد داشت. معهذا لازم است که بیمار مورد آزمایشات و معاینات لازم پزشکی  قرار گیرد.اگر به دلیل یک نوع بیماری ، استفاده از روش سم زدایی غیر ممکن باشد بدون شک  از روش های دیگر ترک و درمان اعتیاد می توان بهره گرفت.

 

برای درمان و ترک اعتیاد به شیشه داروی خاصی وجود ندارد

 

 

      اعتیاد به شیشه

شیشه ،نام اصلی این مواد آیس به معنای یخ می باشد. دلیل اصلی نام گذاری این مواد این است که چون در مجاورت حرارت قرار می گیرند همانند یخ بخار می شوند. شیشه در رده آمفتامین ها است و خاصیت محرکی دارد.

 

فردی که به مصرف شیشه روی می‌آورد درابتدا علایمی را تجربه می‌کند که به طور کاذب برای او جاذبه دارد، اما سپس دچار بی‌خوابی کابوس و کاهش اشتها می‌شود. با تداوم مصرف شیشه، تنفس و ضربان قلب افزایش می‌یابد و فشارخون و دمای بدن بالا می‌رود. فرد مصرف‌کننده  شیشه تحریک پذیر و پرخاشگر می‌شود و احتمال دارد به هر خشونتی دست بزند.اضطراب، گیجی، لرزش اندام‌ها، تشنج و در آخر ایست قلبی و مرگ از جمله عوارض مصرف شیشه است. مصرف مداوم و دراز مدت شیشه موجب سوء ظن و توهم، خشونت، کاهش شدید قوه حافظه، توهم‌های شنوایی و بینایی شده و افسردگی و جنون آنی و بسیاری از اختلالات عصبی را به دنبال دارد.

 

 

  درمان اعتیاد به شیشه

متخصصان درمانگر اعتیاد می‌گویند برای درمان کسی که به مواد محرک شیشه اعتیاد پیدا می‌کند، داروی خاصی در دنیا وجود ندارد و داروهایی که تجویز می‌شود تنها به کاهش علایم ناراحت‌کننده بیمار کمک می‌کند.
درمان اعتیاد به شیشه همچون سایر مواد مخدر مشکل‌ترین درمان هاست. نکته اساسی این است که برای درمان اعتیاد به مواد مخدری که مرفین دارند مثل تریاک، کراک وهرویین، داروهایی مثل "متادون" و"بوپره‌نورفین" را تجویز می‌شود امابرای درمان اعتیاد به شیشه داروی خاصی وجود ندارد. دارویی که خاص درمان اعتیاد به شیشه باشد در ایران و حتی خارج از کشور وجود ندارد، بلکه داروهایی که برای ترک اعتیاد به شیشه استفاده می‌شود داروهای کمکی از جمله ضداضطراب‌ها و ضدافسردگی هاست که این داروها در کاهش علایم بیمار موثر هستند.

 

برای درمان عوارض اعتیاد به شیشه براساس مدت و نوع و روش مصرف ممکن است که فرد نیاز به درمان دارویی به شکل بستری شدن یا سرپایی داشته باشد. بعد از درمان اختلالات روان پزشکی بیمار باید به وسیله روان پزشک خبره مورد بررسی و درمان قرار گیرد و به دنبال آن یا همزمان آموزش خانواده، آموزش مهارت‌های بهبود اولیه و پیشگیری از بازگشت و رفتار درمانی برنامه ریزی شود.

 

  علائم فرد پس از ترک شیشه

دراثر ترک اعتیاد به شیشه، فرد دچارافسردگی عصبی، خونسردی و بی‌علاقگی خواب طولانی، به‌هم ریختگی روحی، کمی انرژی و سراسیمگی می‌شود که این علایم به مرور زمان برطرف خواهند شد. پس از ترک شیشه فرد دچار نوعی ناتوانی و درماندگی و اختلال در الگوی خواب و کابوس‌های شبانه می‌شود، تا جایی که توانایی انجام وظایف و کارهای روزمره او مختل می‌گردد اما فرد با مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند به مرور زمان بر این حالات غلبه کند.

 

 

  نکاتی ضروری برای موفقیت در درمان اعتیاد

بنابر آنچه که گفته شد و چنانچه می خواهید در ترک و درمان اعتیاد خود یا نزدیکان خود موفق باشید ، رعایت موارد زیر ضروری است؛ در غیر این صورت احتمال بازگشت  به اعتیاد حتمی است :
√  فرد معتاد از دیدگاه پزشکی خصوصاً روان پزشکی بیمار است.
√ فرد معتاد باید بخواهد و مصمم باشد که از بلای  خانمانسوز اعتیاد نجات یابد.
√  ارزیابی های روان پزشکی ، روان شناختی ، شخصیتی ، جسمی و ... قبل از شروع ترک و درمان ضروری است.
√  بیمار و خانواده بیمار بهتر است  که در حد امکان نظریات و توصیه های روان پزشک  معالج را پذیرفته و به آن عمل نمایند.
√  بهتر است فرد معتاد با همراه  مورد اعتماد خانواده و روان پزشک معالج در بیمارستان  بستری گردد.

√ در صورتی که پزشک  معالج صلاح می داند ، بیمار معتاد در مدت زمان مشخصی ممنوع الملاقات باشد  و تمام اطرافیان و نزدیکان باید این نکته را رعایت نمایند.
√ نوع و روش ترک  یا سم زدایی با توافق بیمار معتاد یا خانواده  او و روان پزشک معالج تعیین و انتخاب شود.
√ مدت زمان بستری توسط پزشک معالج  تعیین و مشخص می گردد و بیمار و خانواده او نباید بر خلاف آن عمل نمایند.
√ بعد از انجام ترک اعتیاد بیمار باید حداقل به مدت یک سال تحت نظر روان پزشک  به درمان خود ادامه داده و از داروهایی که تجویز می شود استفاده و به توصیه های او عمل نماید.
√ درمان های غیر دارویی مانند روان درمانی انفرادی ،  گروه درمانی ، خانواده درمانی  و ... اگر لازم باشد بهتر است انجام شود.

√ شروع به کار ، فراهم نمودن کاری مناسب ، و بازگشت سریع فرد به کار قبلی در درمان بسیار مؤثر است.
√  فعالیت های ورزشی روزانه و منظم یکی از ضروریات درمان اعتیاد است.
√ در حال حاضر پیشرفته ترین ، سریعترین و بهترین روش ترک اعتیاد ، روش سم زدایی  U.R.O.D می باشد که بهتر است با بستری شدن در بیمارستان صورت پذیرد .

اعتیاد 7 نشانه دارد

اعتیاد به مواد مخدر معضلی است که خانواده ها همواره از آن بیم دارند و سعی می کنند فرزندانشان از این بلای خانمانسوز محفوظ بمانند.

مطالعه های متعدد نشان داده اند برای کاهش تعداد افراد مبتلا به سوءمصرف، باید به ارتقای سلامت روانی اجتماعی همت گماشت...

گاهی علایم اعتیاد نشانه های بیماری هایی مانند اختلالات دوران بلوغ، افسردگی و... هستند. به عقیده دکتر امیرهوشنگ باقری، هیچ کدام از سه دسته علایم احتمالی مصرف مواد به تنهایی نمی توانند تشخیص سوءمصرف و اعتیاد به موادمخدر را مسجل کنند. در این مورد با ایشان گفت وگو کرده ایم تا بیشتر با تفاوت مصرف، سوءمصرف و اعتیاد به موادمخدر آشنا شویم.

 

آقای دکتر! چه علایمی نشان دهنده ابتلای فرد به اعتیاد است؟

علایم ابتلا به اعتیاد به ۳ دسته تغییر های عمومی، علایم اختصاصی ماده مورد مصرف و موارد مصرف تقسیم بندی می شود. موارد مصرف، شامل دیدن فرد درحال مصرف، یافتن موادمخدر یا محرک و وسایل مصرف مثل زرورق، لوله خودکار، کبریت سوخته و فندک اتمی و... است. البته هیچ کدام از ۳ دسته علایم حتی دیدن فرد درحال مصرف الزاما به معنی اعتیاد نیست.

 

در این مورد کمی بیشتر توضیح می دهید؟ مصرف با سوءمصرف چه تفاوتی دارد؟

ببینید مصرف مواد می تواند به ۲ حالت در بین افراد دیده شود. در حالت اول یا همان سوءمصرف مواد اعم از مخدر، محرک است که یک یا چند بار با تجویز پزشک به دلیل بیماری یا ناراحتی خاص صورت می گیرد. حالت دوم مصرف مداوم است که شامل یک ماه یا یک سال مصرف متناوب است و جزو مصارف خطرناک موادمخدر محسوب می شود در سوءمصرف، مصرف مواد به مدت کوتاهی است و به دنبال آن فرد پیامدهای مضر، منفی و عودکننده مانند ایجاد وابستگی جسمانی، مقاومت به مصرف مواد یا علایم محرومیت خماری (با قطع مصرف) را تجربه نمی کند.

 

در چه مواردی تشخیص سوءمصرف داده می شود؟

در صورتی که یک یا چند مورد از موارد زیر به مدت یک سال در فرد دیده شود، تشخیص سوءمصرف داده می شود :

۱) مصرف مکرر مواد که باعث اختلال در فعالیت های اجتماعی، شغلی و تفریحی شود (مانند غیبت های مکرر، کاهش کارایی شغلی به علت مصرف مواد، مسامحه نسبت به فرزندان و افراد خانواده).

۲) مصرف مکرر مواد هنگام رانندگی، مستی یا خواب آلودگی.

۳) تخلفات قانونی که می تواند شامل دستگیری فرد به علت مصرف مواد باشد

۴) مصرف مداوم مواد با وجود مشکلات اجتماعی یا بین فردی مانند مشاجره و درگیری با همسر به دلیل مصرف مواد

 

آقای دکتر! با این اوصاف با چه علایمی می توان متوجه اعتیاد فرد شد؟

در اعتیاد لازم است که حداقل در طول یک سال، ۳ نشانه یا بیشتر، از ۷ نشانه زیر وجود داشته باشند :

۱) به وجودآمدن تحمل و مقاومت نسبت به ماده مورد مصرف: در این حالت فرد برای لذت بردن از ماده، مجبور است که مقدار آن را افزایش دهد زیرا در صورت عدم افزایش، به مرور آثار لذت بخش و نشئه آوری آن کم می شود.

۲) علایم محرومیت یا لمان: با قطع یا کاهش مصرف مواد، علایمی مانند بی قراری، درد در اندام های مختلف بدن، عصبی بودن و... یا ناراحتی های خاص ترک اعتیاد به آن ماده در فرد بروز می کند که برای رفع علایم نیاز به مصرف همان ماده یا ماده ای مشابه افزایش می یابد.

۳) افزایش مصرف مواد در یک وعده یا مصرف دوره طولانی تر از آنچه که در حد انتظار است.

۴) میل دایم برای مصرف مواد یا انجام تلا ش های ناموفق برای ترک اعتیاد یا کنترل مصرف.

۵) صرف وقت زیاد برای تهیه مواد مخدر، مصرف آن یا برای بهبود آثار مصرف.

۶) کاهش فعالیت اجتماعی، حرفه ای یا تفریحی یا کنارگذاشتن آن.

۷) ادامه مصرف مواد باوجود آگاهی از مشکلات روان شناختی یا جسمی مثلا باوجود زخم معده ای که به علت مصرف الکل به وجود آمده است فرد همچنان به مصرف مشروب الکلی ادامه می دهد.

 

توصیه شما به والدین یا یکی از اعضای خانواده، در صورت مشکوک شدن فرد به مصرف مواد چیست؟

والدین باید ابتدا از اعتیاد فرد مطمئن شوند و در صورت اطمینان، در اولین فرصت از متخصصان ترک اعتیاد، مشاوره و راهنمایی های لازم را دریافت کنند. اگر پزشک درمانگر اعتیاد قانع شد که احتمال مصرف مواد در شخص وجود دارد، لازم است گفت وگوی حضوری با وی انجام دهد تا در این مورد مطمئن شود. در صورت اطمینان از مصرف، اولین اقدام، حمایت عاطفی لازم از خانواده بیمار است زیرا اطلاع از اعتیاد نزدیکان، به میزان آگاهی از ابتلای یکی از افراد خانواده به سرطان باعث شوک و فشار روانی می شود بنابراین لازم است که خانواده نیز مورد حمایت و همدلی قرار گیرد. اقدام بعدی، آموزش خانواده در مورد اعتیاد، نحوه ایجاد انگیزش در فرد برای مراجعه به مرکزدرمانی، ادامه درمان و آموزش درمورد نحوه ارتباط خانواده با فرد بیمار و... است. والدین گرامی هرگز نباید با مشاهده یکی از علایم به فرزندشان برچسب اعتیاد بزنند بلکه بهتر است بیشتر مراقب او باشند و پس از دیدن چند مورد از رفتار های گفته شده، موضوع را با روان پزشک در میان بگذارند.

منبع سایت